مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس (MS) یک بیماری است که سیستم ایمنی بدن به مغز و نخاع حمله می‌کند.

علائم ام‌اس در افراد گوناگون متفاوت است و به محل و شدت آسیب به رشته‌های عصبی بستگی دارد. این علائم معمولا شامل مشکلات بینایی، خستگی، دشواری در راه رفتن و حفظ تعادل، و بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها و پاها است. علائم ممکن است به‌صورت دوره‌ای ظاهر شوند یا برای مدت طولانی باقی بمانند.

علت دقیق ام‌اس مشخص نیست، اما سابقه خانوادگی ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.

• ام‌اس عملکرد شناختی، احساسی، حرکتی، حسی یا بینایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به مغز و نخاع است.
• تخمین زده می‌شود که بیش از ۱.۸ میلیون نفر در سراسر جهان به ام‌اس مبتلا هستند.
• افراد در هر سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، اما این بیماری در بزرگسالان جوان و زنان شایع‌تر است.
• درمان زودهنگام با داروها می‌تواند باعث بهبود یا تثبیت بیماری شود. نوع درمان برای هر فرد بسته به شدت بیماری و علائم آن متفاوت خواهد بود.

• سندرم ایزوله‌ی بالینی (CIS): یک دوره از علائم عصبی که اولین نشانه بالینی احتمال ابتلا به ام‌اس است.
• ام‌اس عودکننده-فروکش‌کننده (RRMS): شایع‌ترین نوع ام‌اس که با حملات دوره‌ای علائم (عود) همراه است و پس از آن دوره‌هایی بدون حمله (فروکش) رخ می‌دهد.
• ام‌اس پیشرونده‌ی ثانویه (SPMS): پس از سال‌ها زندگی با RRMS، تعداد عودها کاهش می‌یابد و علائم به‌طور پیوسته، بدون دوره‌های فروکش پیشرفت می‌کنند.
• ام‌اس پیشرونده‌ی اولیه (PPMS): از همان ابتدا بیماری به‌طور مداوم پیشرفت می‌کند و بدتر می‌شود، بدون دوره‌های مشخص عود یا فروکش.

تشخیص ام‌اس در مراحل اولیه همیشه آسان نیست. معمولاً افراد مبتلا مراحل مختلفی از تشخیص را طی می‌کنند که ممکن است تجربه‌ای نگران‌کننده و ترسناک باشد.

علائم ام‌اس در افراد گوناگون متفاوت است. این علائم ممکن است به‌شکل دوره‌ای ظاهر شوند یا با گذشت زمان بدتر شوند. ام‌اس می‌تواند هر بخش از سیستم عصبی مرکزی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
علائم ممکن است با گرما یا سایر عفونت‌ها مانند عفونت‌های مجاری ادراری یا تنفسی تشدید شوند.
علائم رایج شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات بینایی
• دشواری در راه رفتن یا حفظ تعادل
• اختلال در تمرکز و تفکر
• بی‌حسی یا ضعف، به‌ویژه در دست‌ها و پاها
• سفتی عضلات
• افسردگی
• مشکلات در عملکرد جنسی یا دفع ادرار
• احساس خستگی شدید

ام‌اس یک بیماری التهابی و دمیلینه‌کننده است که ناشی از حمله خودایمنی به میلین (پوشش چربی اطراف اعصاب در مغز و نخاع) است. این حمله باعث اختلال در انتقال پیام‌های الکتریکی از طریق اعصاب به سایر نقاط بدن شده، و منجر به ایجاد زخم‌هایی (پلاک یا اسکلروزیس) می‌شود.
علت دقیق حمله سیستم ایمنی به میلین مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به بیماری نقش دارند. ام‌اس بیشتر در بزرگسالان جوان تا میانسال، در زنان بیشتر از مردان و در عرض‌های جغرافیایی بالاتر، احتمالا به دلیل نور خورشید و ویتامین D دیده می‌شود.

تشخیص ام‌اس بر اساس حذف سایر بیماری‌ها انجام می‌شود، و آزمایش قطعی برای آن وجود ندارد. تصویربرداری با ام‌آر‌آی (MRI) می‌تواند با نشان دادن پلاک‌ها در مغز و نخاع به تشخیص کمک کند. آزمایش‌های دیگر مانند نمونه‌برداری از مایع نخاعی، توموگرافی انسجام نوری (OCT)، و پتانسیل‌های برانگیخته بینایی نیز می‌توانند مفید باشند.

درمان ام‌اس برای هر فرد متفاوت است و به مرحله بیماری و علائم بستگی دارد.
اهداف درمان ام‌اس شامل کاهش تعداد و شدت عودها، کند کردن پیشرفت بیماری، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
داروهای خاصی برای تغییر روند بیماری (DMTs) هرچه زودتر آغاز می‌شوند تا پیشرفت بیماری را کند کرده و از عودها جلوگیری کنند.
گاهی از استروئیدها برای درمان کوتاه‌مدت عودها استفاده می‌شود. داروهای دیگر برای کاهش علائمی مانند خستگی، سفتی عضلات، افسردگی و مشکلات جنسی یا ادراری تجویز می‌شوند. این داروها روند بیماری را تغییر نمی‌دهند اما به مدیریت علائم کمک می‌کنند.
متخصصان توانبخشی می‌توانند عملکرد فرد را بهبود بخشند، کیفیت زندگی را افزایش دهند و سفتی عضلات و اسپاسم‌ها را کاهش دهند.

خستگی یکی از علائم رایج ام‌اس است. راه‌های مدیریت آن شامل:

• ورزش منظم
• الگوی خواب سالم
• اجتناب از داروهایی که خستگی را تشدید می‌کنند

در بیست سال گذشته، گزینه‌های درمانی ام‌اس به‌طور چشمگیری بهبود یافته‌اند. داروهای خوراکی، تزریقی و داخل وریدی متعددی برای درمان ام‌اس وجود دارند. با این حال، هنوز برای انواع پیشرونده ام‌اس گزینه‌های درمانی محدودی در دسترس است.