حوزههای درمان
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان یک تشخیص واحد نیست، بلکه اصطلاحی کلی برای مجموعهای از انواع مختلف سرطان است که تخمدانها، لولههای فالوپ و حفره صفاقی اولیه را درگیر میکند.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان یک تشخیص واحد نیست، بلکه اصطلاحی کلی برای مجموعهای از انواع مختلف سرطان است که تخمدانها، لولههای فالوپ و حفره صفاقی اولیه را درگیر میکند. برآورد میشود که بیش از ۳۰ نوع مختلف سرطان تخمدان وجود دارد و میزان بروز و چشمانداز درمانی آنها بسیار متفاوت است.
سرطان تخمدان کشندهترین نوع سرطانهای زنانه است که برای آن هیچ آزمایش غربالگری قابلاعتمادی وجود ندارد، و هر فردی که در بدو حیات با جنسیت مونث متولد شده باشد در معرض خطر قرار دارد.
بهدلیل نبود روشهای غربالگری و شباهت علائم این بیماری با بیماریهای خفیفتر، تشخیص اغلب با تاخیر انجام میشود و در بیشتر افراد زمانی تشخیص داده میشوند که سرطان گسترش یافته است، که درمان را دشوارتر میکند.
اگرچه همه زنان در معرض خطر هستند، سرطان تخمدان اغلب نادیده گرفته میشود و بودجه کافی برای تحقیق و درمان آن اختصاص نمییابد.
انواع سرطان تخمدان
انواع مختلفی از تومورهای سرطان تخمدان وجود دارد که بر اساس نوع سلولی که منشا آنهاست نامگذاری میشوند. تخمدان از سه نوع سلول اصلی تشکیل شده است، و انواع سرطان تخمدان نیز بر همین اساس دستهبندی میشوند:
- سرطان تخمدان اپیتلیال: از سطح تخمدان (اپیتلیوم) منشا میگیرد و شایعترین نوع سرطان تخمدان است. سرطان لولههای فالوپ و سرطان اولیه صفاقی نیز در این دسته قرار میگیرند.
- سرطان تخمدان سلولهای زاینده (ژرم سل): از سلولهای تولید مثل تخمدان منشا میگیرد. این نوع سرطان بسیار نادر است.
- سرطان تخمدان سلولهای استرومال: از سلولهای بافت همبند منشا میگیرد. این نوع نیز بسیار نادر است.
- کارسینوم سلول کوچک (SCCO) تخمدان: نوعی سرطان بسیار نادر است و منشا سلولی آن بهطور قطعی مشخص نیست؛ ممکن است از سلولهای اپیتلیال تخمدان، سلولهای استرومال طناب جنسی یا سلولهای زاینده باشد.
علائم و عوامل خطر سرطان تخمدان
علائم رایج سرطان تخمدان شامل موارد زیر است:
- نفخ شکم
- افزایش اندازه شکم یا نفخ مداوم که بهصورت دورهای ناپدید نمیشود
- مشکلات تغذیهای، مانند دشواری در خوردن یا احساس سیری سریع
- درد در ناحیه لگن یا شکم
- علائم ادراری، احساس فوریت در دفع ادرار یا تکرر ادرار
گاهی علائم دیگری نیز ممکن است ظاهر شوند، از جمله: - تغییرات در عادات دفع مدفوع
- خونریزی غیرطبیعی، هرگونه خونریزی پس از یائسگی باید توسط پزشک یا ارائهدهنده مراقبتهای اولیه بررسی شود
- خستگی شدید
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
علائم سرطان تخمدان اغلب با بیماریهای دیگر اشتباه گرفته میشوند، زیرا ممکن است خفیف باشند و در زنانی که سرطان ندارند نیز تجربه شوند. این علائم میتوانند با نشانههای بیماریهای کمخطرتر، بهویژه مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریکپذیر (IBS)، اشتباه گرفته شوند و همین امر باعث تشخیص نادرست مکرر میشود.
بیشتر بیماران زمانی شناسایی میشوند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد و درمان دشوارتر میشود.
اگر نگرانیای درباره سرطان تخمدان دارید، بسیار مهم است که با پزشک یا ارائهدهنده مراقبتهای اولیه خود صحبت کنید.
عوامل افزایشدهندهی خطر ابتلا به سرطان تخمدان
عواملی که میتوانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند عبارتاند از:
- افزایش سن
- تغییرات ژنتیکی ارثی مانند جهش در ژنهای BRCA1 و BRCA2
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
- اضافهوزن یا چاقی
- درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی
- اندومتریوز
- سن شروع و پایان قاعدگی، قاعدگی زودهنگام یا یائسگی دیرهنگام
- هرگز باردار نشدن
ژنتیک و سرطان تخمدان، جهشهای BRCA و موارد دیگر
حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از افرادی که به سرطان تخمدان مبتلا میشوند، زمینه ارثی برای ابتلا به این بیماری دارند. از میان این موارد، ۱۰ تا ۱۵ درصد با جهش ژنتیکی ارثی در یکی از دو ژن BRCA1 و BRCA2 مرتبط هستند. این ژنها با سرطان تخمدان و سرطان پستان ارتباط دارند.
افرادی که سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، پستان یا سرطانهای مرتبط دارند، توصیه میشود با پزشک یا ارائهدهنده مراقبتهای اولیه خود مشورت کنند تا مشخص شود آیا واجد شرایط مشاوره و آزمایش ژنتیکی هستند یا خیر.
برای دسترسی به آزمایش ژنتیکی و مشاوره تخصصی، با پزشک یا متخصص مراقبتهای اولیه خود صحبت کنید.
درمان
درمان سرطان تخمدان معمولاً ترکیبی از جراحی و شیمیدرمانی است. بسته به نوع و مرحله سرطان، ممکن است از درمانهای هدفمند و روشهای دیگر نیز استفاده شود. تیمی از متخصصان یک برنامه درمانی شخصیسازیشده را بر اساس مرحلهی بیماری، نوع سرطان و وضعیت کلی سلامت بیمار طراحی میکنند.
منابع
Huang, Junjie, Wing Chung Chan, Chun Ho Ngai, Veeleah Lok, Lin Zhang, Don Eliseo Lucero-Prisno III, et al. “Worldwide Burden, Risk Factors, and Temporal Trends of Ovarian Cancer: A Global Study.” Cancers 14, no. 9 (2022): Article 2230. https://www.mdpi.com/2072-6694/14/9/2230
Reid, Frances, and Anmol Bajwa. The World Ovarian Cancer Coalition Atlas 2023. World Ovarian Cancer Coalition, April 2023. https://worldovariancancercoalition.org/wp-content/uploads/2023/04/World-Ovarian-Cancer-Coalition-Atlas-2023-FINAL.pdf
Zhang, Rong, Jingli Zhao, Pingting Du, Sizhe Fan, Liangliang Wang, Lihua Wang, and Yuchen Fan. “Global Burden and Trends in Ovarian Cancer Attributable to Environmental and Occupational Risks in Females Aged 20–49 from 1990 to 2021, with Projections to 2050.” BMC Public Health 25 (2025): Article 2547. https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-025-23303-0
JAMA Network. “Ovarian Cancer: A Review.” JAMA 331, no. 4 (2024): 345–356. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2836686